De geneeskrachtige geheimen van Tradescantia zebrina

Botanische Latijnse naam: Tradescantia zebrina

In Nederland staat de plant bekend als de 'vaderplant', een populaire keuze voor binnen vanwege zijn goed aanpassingsvermogen aan kamertemperatuur. Echter, de plant groeit ook gedijt onder tropische omstandigheden, waar temperaturen kunnen oplopen tot 35 graden Celsius. In sommige Engelstalige gebieden wordt de plant aangeduid als de 'Wandering Jew', maar vanwege mogelijke associaties met anti-semitisme wordt deze naam vaak vermeden. Binnen Nederland wordt de term 'dwalende jood' gebruikt.

Deze plant heeft ook zijn weg gevonden naar traditionele medicinale praktijken. In China wordt het gebruikt om de nierfunctie te verbeteren, terwijl het in Jamaica wordt ingezet bij hoest, tuberculose en hoge bloeddruk.

Naamgeving vaderplant

Vaderplant in huis

De wetenschappelijke naam "Tradescantia zebrina" verwijst naar de botanicus John Tradescant de Oudere en het kenmerkende gestreepte uiterlijk van de plant. John Tradescant de Oudere was een Engelse tuinman en plantenverzamelaar die in de 17e eeuw leefde. Hij en zijn zoon, ook John Tradescant genaamd, waren bekend om hun reizen over de wereld om planten en andere natuurlijke specimens te verzamelen.

De term "Tradescantia" is vernoemd naar het geslacht Tradescantia, dat tot de familie Commelinaceae behoort. "Zebrina" in de naam verwijst naar het gestreepte patroon op de bladeren van de plant, dat lijkt op de strepen van een zebra.

Het benadrukt het opvallende uiterlijk van de bladeren, die paarsachtig of groen van kleur zijn en vaak een zebra-achtig patroon van donkere en lichtere strepen vertonen.

De wetenschappelijke namen van planten veranderen soms. De Tradescantia zebrina Heynh. ex Bosse is een synoniem Zebrina pendula Schnizl, de oude naam van deze plant die nog steeds veel wordt gebruikt.

Het Nederlands kent de naam 'vaderplant' voor deze in plantwinkels verkochte kamerplant. Hij houdt het goed uit als de temperatuur rond de 20 graden is.

Dat is dus ideaal voor de Nederlandse binnen situatie. Toch groeit hij ook onder tropische omstandigheden, als het overdag 35 graden is.

De zwervende jood

Vaderplant in de tropische tuin

In het Engels heet deze plant de wandering jew, wat je kan vertalende met 'zwervende jood'. Wegens mogelijke beschuldigingen van antisemitisme gebruiken we deze naam niet. In Nederland wordt het verkocht als huiskamerplant. Sommige winkels verkopen de plant als 'dwalende jood'.

In sommige tropische streken verspreidt deze plant zich makkelijk en is hij moeilijk te bestrijden, maar of dat iets met de naam van deze plant te maken heeft is onduidelijk, en als dat zo zou zijn, is dat waarschijnlijk een antisemitische opvatting.

In heel de wereld zijn medicinale planten die zich makkelijk verspreiden en moeilijk te bestrijden zijn.

Diaserie Vaderplant

Traditionele toepassingen van Tradescantia zebrina

In China wordt de plant gebruikt om de nierfunctie te verbeteren.

In Jamaica is de hele plant Tradescentia zebrina een medicijn bij hoest, tuberculose en hoge bloeddruk. Op het eiland Jamaica worden ook de verpoederde bladeren als medicijn gebruikt.

Dit is een medicijn bij zwellingen, aambeien, bloed in de ontlasting. Net als in China is het blad in Jamaica een niermedicijn.

-In Jamaica, gebruikt voor de behandeling van hoge bloeddruk, hoesten, tuberculose, en als koude kuur.
- In combinatie met andere kruiden, gebruikt om het bloed te zuiveren en voor amenorroe.
- In China, bladeren aangebracht om zwellingen te verminderen. Ook gebruikt voor aambeien, bloed in de ontlasting, tuberculeuze hoest, conjunctivitis, nierinfecties.
- Bladeren gemengd met andere soorten kruiden als bloedtonicum en om te behandelen amenorroe.
- In Mexico, gebruikt voor de behandeling van diarree.
- Bladafkooksel gebruikt voor diabetes.
- Afkooksel van bladeren die worden gebruikt voor urineweginfecties en voor het spoelen van de nier.
- In Afro-Cubaanse Santeria, afkooksel van bladeren gedronken om een menstruatie te stimuleren.
- In Guyana, bladeren gebruikt als thee voor het reinigen van bloed en de behandeling van influenza.

Blad Vaderplant onder de microscoop

Matali, Mexicaanse thee van vaderplant

In Mexico wordt een theedrank gedronken van het blad van Tradescantia zebrina. Dit wordt 'matali' genoemd. Het wordt gebruikt als een tonicum, een algeheel versterkend middel voor lichaam en geest.

Wetenschappers zien dat deze plant veel wordt verkocht als sierplant maar dat zijn medicinale kant minder bekend is. Misschien moeten we daarom een voorbeeld gaan nemen aan de Mexicaanse matali-drinkers.

Meer traditioneel gebruik van de vaderplant

In Cuba is deze plant een medicijn bij uitblijvende menstruatie. Verder wordt het gebruikt bij colitis, een darmontsteking. Ook is het een medicijn bij niergruis en blaasgruis.
In Guyana wordt het blad van deze plant gebruikt om het bloed te zuiveren. Daarnaast is het een middel bij griep.
In Maleisië is Tradescantia zebrina een middel om de nierwerking te verbeteren. Verder wordt het ingezet bij slangenbeten. Dat kan overigens in verband staan met een verbeterde nierwerking want als de nieren beter werken, wordt slangengif eerder uit het bloed gehaald.
Ook nierontsteking en urinewegproblemen worden ermee behandeld. Verder is het een medicijn bij witte vloed, een vrouwenkwaal. Ook wordt het ingezet als extra middel bij ontstekingen.
De meeste traditionele behandelingen hebben te maken met de nieren, maar soms heeft men in een land een medicinale werking als toepassing die in andere landen niet wordt toegepast.

De zebra-achtige strepen van Vaderplant

Vaderplant heeft Antikankerwerking

Er zijn twee verschillende onderzoeken bekend waarbij de werking van Tradescantia zebrina is uitgetest op kankercellijnen, van longkanker en voorhuidkanker. Beide soorten kanker werden in laboratorium, niet op mensen, succesvol bestreden met deze geneesplant. Onderzoek op mensen van een succesvolle kankerbestrijdende plant laat altijd lang op zich wachten.

Antioxidantwerking Tradescantia zebrina

Uit onderzoek blijkt dat Tradescantia zebrina over veel flavonoïden en fenolen beschikt. Er zitten veel vangers van vrije radicalen in. Vrije radicalen zijn de oorzaak van een groot aantal ziekten zoals aderverkalking, diabetes, de ziekte van Alzheimer en nog een hele reeks andere ziekten.

Hierdoor valt de wandering jew, of beter gezegd de vaderplant, onder de medicinale planten die in staat zijn om mensen te beschermen tegen ziekten.

Aan de ene kant zijn de bladeren groen van vaderplant, en aan de andere kant paars, Foto: Syrio

Antibacteriële werking van Tradescantia zebrina

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een extract van Tradescantia zebrina effectief is tegen de bacteriën Bacillus cereus, Bacillus subtillus, Micrococcus luteus, Staphylococcus epidermidis, Enterococcus faecalis, Aeromonas hydrophyla en Proteus vulgaris. Verder is het werkzaam tegen Staphylococcus aureus bacteriën die resistent zijn tegen het synthetisch antibioticum methicilline.

Wetenschappers zien dat steeds meer bacteriën resistent zijn tegen antibiotica, en dat ze deze resistentie genetisch doorgeven aan andere bacteriesoorten. Bovendien betekent resistentie bij bacteriën dat ze het antibioticum in kwestie gebruiken als voedsel.

Met andere woorden: ze worden er sterk en groot van terwijl het de bedoeling is dat ze doodgaan. Maar de mens is er nog niet in geslaagd om een farmaceutisch antibioticum te produceren dat stand houdt. Eigenlijk hoeft dat ook niet want er is nog nooit een bacterie resistent geworden tegen een plant met antibacteriële werking.

Bronnen bij artikel over vaderplant

Alle foto's komen van Wikimedia commons

Kopfoto: Juan Carlos Fonseca Mata

Laatste foto: Syrio

Antioxidant en antibacterieel: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4665499/

Medicinale werkingen en traditioneel gebruik: https://www.researchgate.net/publication/330838595_Tradescantia_Zebrina_-_Mother_Nature_Healing

Algemene informatie: https://www.imrpress.com/journal/FBL/27/6/10.31083/j.fbl2706197/htm

Ontstekingsremmend, pijnstillend: https://www.researchgate.net/publication/344161847_Antinociceptive_and_anti-inflammatory_studies_on_Tradescantia_zebrina