Bijzondere geneeskracht van bobbejaanghaap

Latijnse naam: Hoodia gordonii

Hoodiacactus is een plant die groeit in de droogste gebieden van de Kalahariwoestijn. Lokaal noemt men de plant bobbejaanghaap. Overigens ziet de plant eruit als een cactus maar mag het om botanische haarkloverijen daartoe niet gerekend worden. De Khoi-San, een volk uit Namibië beschikt al eeuwenlang over de kennis dat deze plant medicinale eigenschappen heeft. Men gebruikt het vooral om het hongergevoel te onderdrukken, iets wat een belangrijke functie heeft in een woestijngebied waar je soms tientallen kilometers moet lopen op zoek naar voedsel.

De kennis van de Khoi-San heeft ertoe geleid dat hoodia tot de meest gebruikte natuurlijke supplementen bij de ziekte obesitas is.

Synthetisch nagemaakte hoodia (P57) faalt, natuurlijke plant werkt wel

Het mislukte farmacie-experiment

De hoodiacactus groeit alleen in Botswana, Angola, Namibië en Zuid Afrika in de Kalahariwoestijn, oftewel Afrika ten zuiden van de Sahara. 

De plant staat het meest bekend om zijn hongerstillende werkzaamheid. In 1996 heeft de wetenschappelijke raad in Zuid Afrika besloten om de werkzame stof, genaamd P57, te isoleren, synthetiseren, patenteren en in samenwerking met farmaciegigant

Pfizer te exploiteren als een hongergevoelonderdrukker. Pfizer slaagde er echter niet in om een synthetische variant van P57 te maken die zonder gevaar was. 

Het experiment om P57 in pilvorm op de markt te brengen mislukte. Gelukkig is er nog altijd de fytotherapie die de natuurlijke variant gebruikt om hongergevoelens te onderdrukken, wat uiteraard een uitkomst biedt voor mensen met obesitas.

Naamgeving Hoodia gordonii

Bobbejaanghaap

In de taxonomie en botanie worden ter voorkoming van verwarring Latijnse namen gebruikt. De Latijnse naam is Hoodia gordonii. Deze naam gebruiken we ook in het Nederlands maar je kunt ook Hoodia of Hoodiacactus zeggen. Gordonii is een eerbetoon aan de eerste westerling, Robert Jacob Gordon, die eind 18e eeuw deze plant zag en er een tekening van maakte. In de lokale taal van Namibië wordt deze plant ǁhoba genoemd, waarbij de twee streepjes staan voor een soort klikgeluid.

In Namibië wordt de plant sinds lang voor verschillende doeleinden gebruikt. Het is een middel bij indigestie en infecties. Maar de belangrijkste aanwending is het eten van het vlees van deze cactus zodat het hongergevoel lange tijd uitblijft. Dat had men nodig tijdens trektochten door de immens grote Kalahariwoestijn.

In Zuid Afrika spreekt men Afrikaans, de zustertaal van het Nederlands en daar noemt men de plant namibsroos. Ghaap of bobbejaanghaap is een andere Afrikaanse naam van deze plant. Bobbejaan is de Afrikaanse naam voor baviaan. De naam verwijst naar het feit dat bavianen de plant gebruiken als voedsel. Afrikaans wordt als een lingua franca door heet zuidelijk Afrika wordt gesproken.

Andere namen in Zuid-Afrika voor deze plant zijn:  bitter ghaap, bitterghaap, muishondghaap, wolweghaap, bergghaap, en bokhorings

Culinair gebruik door Khoi San

De Khoi San, een volk dat in de Kalahariwoestijn in Namibië en Zuid Afrika woont, maken sinds mensenheugenis gebruik van de eetbaarheid van bobbejaanghaap. 

Men gebruikt het onder andere als dorstlessend voedsel tijdens de jacht, omdat het goed is in het onderdrukken va het hongergevoel, en het tegelijkertijd de dorst lest.
De cactus is eetbaar en de gehele binnenkant wordt klaargemaakt zodat het lijkt op een komkommer 

De groente smaakt bitter en hij wordt soms eerst in water geweekt om de bitterheid wat te verminderen. 

Wanneer het niet veel geregend heeft dan is de binnenkant iets meer slijmerig en wanneer het geregend heeft is deze wilde groente wat meer waterig.

Hoodia paradox

In de Kalahariwoestijn, waar deze cactussoort groeit, wordt bobbejaanghaap door de lokale bevolkingsgroep 

Kkoi San gebruikt om twee medicinale paradoxaal klinkende redenen. Het wordt gebruikt om de eetlust af te remmen en het wordt gebruikt om de eetlust te stimuleren.

Wat de plant zou kunnen doen is het reguleren van de eetlust, en de hormoonbalans die in verband staat met de eetlust. Honger wordt door het hormoon ghreline in gang gezet en het stoppen van het hongergevoel gebeurt door het hormon leptine. 

Mensen met obesitas maken te weinig leptine aan, en mensen met ondergewicht maken te weinig ghreline aan. Hoodia gordonii kan de hormoonbalans terug brengen waardoor de hormonen in de voor ieder lichaam in goede hoeveelheden worden aangemaakt.

Er is in de wetenschap wel melding gemaakt van het feit dat hoodia op de darmhormonen kan werken, maar dit is nog niet uitgebreid onderzocht.

Traditioneel gebruik bobbejaanghaap

Bobbejaanghaapbloemen

In zuidelijk Afrika, de landen Angola, Zuid Afrika, Namibië en Botswana, wordt de bobbejaanghaap gebruikt om spijsverteringsproblemen tegen te gaan zoals steken in de onderbuik tijdens het eten die te maken kunnen hebben met een maagzweer. Verder wordt het door de Khoi San ingezet tegen:

1. Bijensteken
   
2. Buikkrampen,
   
3. Aambeien,
   
4. Tuberculose,
   
5. Indigestie,
   
6. Lichte infecties,
   
7. Hypertensie ofwel hoge bloeddruk
   
8. Diabetes

Hoodiaschandaal

Hoodia in synthetische vorm mag dan niet op de markt zijn maar in natuurlijke vorm wordt het wel degelijk aangeboden. Hoodia zat enige tijd in allerlei afslankformules maar dan in minimale hoeveelheden. Men adverteerde meer met hoodia dan dat het in een product werd gestopt.

Dat kwam onder andere omdat hoodia duur is om in te kopen en bedrijven alleen geïnteresseerd zijn in winstmarges. In Nederland was het de Brits-Nederlandse voedingsmoloch Unilever het bedrijf dat aan deze wanstaltige praktijken heeft meegedaan.

Het verkocht hoodiaproducten waar slechts 50mg in zat terwijl  voor een goede werkzaamheid je tussen de 400 en 800 mg nodig hebt.

Werkzame stoffen Hoodia gordonii

Van hoodia wordt het bovengrondse deel van de cactusachtige plant gebruikt. Hierin zitten fenolische componenten, alkaloïden, terpenen, steroïden en hartglycosiden.

Wat steroïden betreft bevat het de steroïde oxypregnaanglycosiden zoals aglycon calogenine, waaronder voornamelijk P57AS3, afgekort tot P57. Verder bevat het 11 hoodigosiden, mineralen en diverse sporenelementen.

Hoodia bij obesitas

Hoodia in zijn natuurlijke omgeving

P57 beïnvloedt de hypothalamus, het belangrijkste regelcentrum in de hersenen. Normaal gesproken reguleert glucose een verzadigingsgevoel in de hersenen zodat je minder geneigd bent veel te eten.

De steroïde glycoside P57 doet precies hetzelfde maar dan 10.000 keer zo effectief. Als je voldoende inneemt van hoodia dan zal er een hongerstillend effect optreden. P57 is een wetenschappelijk bewezen eetlustremmer. Om deze reden wordt hoodia in de fytotherapie aangewend bij: Obesitas.

Hoodia Gordonii tegen HIV-infectie

Onderzoek uit Namibië laat zien dat de Hoodia Gordonii een nieuw potentieel middel is bij HIV-infecties. HIV is een virus maar de ziekte AIDS wordt toch veroorzaakt door oxidatieve stress, net als veel andere ziekten.

Oxidatie is namelijk verantwoordelijk voor het repliceren van het virus. In  plaats van het virus te remmen is het dus ook logisch om een behandeling te baseren op het remmen van deze oxidatieve stress door het gebruik van antioxidanten. 

In hun onderzoek zag men dat de glycosiden de meest werkzame stoffen zijn om vrije radicalen uit te schakelen en zo oxidatieve stress tegen te gaan.

Het blijkt dat door een Hoodia gordonii extract het virus zich minder snel of niet repliceert waardoor de ziekte AIDS uitblijft. Je zou ook kunnen zeggen dat deze behandeling van een virusinfectie een heel ander beeld geeft op een virus zelf als ziektekiem, want het is niet het virus dat voor verloop van de ziekte zorgt, maar de mate waarin het lichaam oxidatieve stress kan hanteren.

Schilderij van Hoodia gordonii, gemaakt door Robert Jacob Gordon, tussen 1743 en 1795

Dosis en waarschuwing hoodia

Van hoodia heb je 400mg tot 800mg per dag nodig om het als eetlustremmer te gebruiken. Er zijn nog steeds veel bedrieglijke producten op de markt.

Zorg daarom dat je een goed middel koopt wat voor 100% uit hoodia bestaat. Verder is de hoodia een beschermde plant, met name om het te behoeden voor commerciële teelt. Koop daarom alleen producten die verkocht worden met een speciaal certificaat.

Tegenwoordig wordt het gecontroleerd geteeld en krijgen de Khoi-San een percentage van de winst. Dat is niet vanzelf gegaan; hiervoor heeft een mensenrechtenadvocaat hard gestreden. 
Het is immers dankzij de eeuwenoude kennis van de Khoi-San dat mensen nu wereldwijd geholpen worden bij obesitas. Verder zijn er ondanks alle bekendheid rondom deze plant geen gevolgen bekend voor het gebruik op lange termijn. Er is helaas vrijwel uitsluitend korte termijnonderzoek op ratten gedaan. Daarom luidt het advies om hoodia slechts voor korte tijd, enkele weken of maanden, te gebruiken.
Een onderzoek uit 2014 laat zien dat door het innemen van een Hoodia gordonii extract zowel het vetweefsel als de spiermassa minder wordt, dus je moet nagaan of dat wenselijk is voor jouw specifieke situatie.

Eetpatroon

De Knhoi San en andere volken die de plant van oorsprong gebruikten gebruikten het niet tegen obesitas, maar om de honger en dorst te stillen tijdens lange trektochten. 

Men leed ook niet aan overgewicht, maar men was gewoon slank als men het innam. Het gebruik van hoodia als obesitas supplement is het gevolg van een typisch westerse gedachtegang die in feite munt wilt slaan uit een mogelijke werking, terwijl men de plant nog niet degelijk heeft onderzocht.  
De belangrijkste verandering die moet plaats vinden bij de obesitaspatiënt is verandering van eetpatroon; het onthouden van suiker, witmeelproducten, blikvoer en de nadruk leggen op groenten, fruit en volkoren graanproducten is nog belangrijker dan hoodia. Verder kan het voor de obesitaspatiënt geen kwaad om frituurproducten vaarwel te zeggen en vleesgebruik te verminderen.

Je kan niet slank worden door het innemen van een synthetisch middel op basis van een plant, ook niet als het P57 heet. 

Je kan wel tijdelijk geholpen zijn in een omkeringsproces van obesitas door een natuurlijk hoodia supplement in te nemen in combinatie met het hanteren van een ander dieet, minder gericht op industriële producten en meer gericht op natuurlijke voedselbronnen als noten, zaden, groenten, kruiden en fruit.

Bronnen bij artikel over Hoodia gordonii

1. Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, Geert Verhelst
2. Foto´s: Wikimedia commons
3. Anti-obesitasplant: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21259185
4. Algemene informatie: http://en.wikipedia.org/wiki/Hoodia_gordonii
5. Hoodia Gordonii tegen HIV-infectie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5078957/
6. Traditioneel gebruik: boek People's plants, Ben-Erik van ijk, Nigel Gericke
7. Zowel vetweefsel als spiermassa neemt af: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25066203/
8. Eerste foto: Winfried Bruenken (Amrum)
   
9. Tweede foto: Dick Culbert from Gibsons, B.C., Canada
10. Derde foto: SAplants
    
11. Vierde foto: Hans Stieglitz