De Afrikaanse geneeskracht van kameelspoor

Botanische, Latijnse naam: Bauhinia thonningii

Foto Piet Grobler

Deze Afrikaanse struik behoort tot de familie der vlinderbloemen; de Fabaceae. In Ghana heet het Otokotaka. In het Engels heet de struik camel's foot tree of monkey bread. Traditioneel opgeleide dokters die enkel met geneesplanten werken schrijven het voor bij artritis en slangenbeten.
De struik geeft eetbaar fruit.

Kameelspoorfruit wordt in bescheiden mate gegeten, meestal door kinderen of mensen die onderweg de struik zien waar het aan groeit. Het vruchtvlees is zoet. Het wordt ook gekookt gebruikt in een maaltijd.

Naamgeving Bauhinia thonningii

In het Afrikaans wordt de plant kameelspoor genoemd, Vandaar dat hier gekozen is voor de Nederlandse naam kameelspoor. Nederlands en Afrikaans zijn zustertalen, en staan aldus dicht bij elkaar.
In het Engels wordt deze plant wild bauhinia genoemd. Een andere Engelse naam is Rhodesian bauhinia. De plant komt veel voor in Afrika en in ieder land heeft het weer een andere lokale naam.

Vaak heeft het meerdere namen in één land, aangezien er meerdere stammen zijn en meer talen worden gesproken binen een landsgrens.

• Benin klo
• Burkina Faso tebe
• Côte d'Ivoire diamara djambla
• Gambia barake
• Ghana kotobata oklo tafatafa tamenasi tofotafa otokotaka
  
• Guinea-Bissau canná epamambo ntangre ntoncre
• Mali nama
• Nigeria afso bandura jurga kaego madagazi nyihar
• Senegal fara kara ba ngigis torugé yafe
• Sierra Leone futi-na yorokwi
• Zuid-Afrika camel's foot kameelspoor
• Tanzania mkichikichi mubamba-ngoma
• Togo binabab namororu
• West Afrika barké
• Zimbabwe camel's foot ihabahada monkey bread mutukutu

Geografische verspreiding van deze Afrikaanse boom Kameelspoor

Steeds meer onderzoek naar geneesplanten

Sinds ongeveer 2000 wordt er een stuk meer onderzoek gedaan naar geneesplanten. Van Bauhinia thonningii is relatief weinig bekend, maar toch wordt ook deze plant onderzocht. Opvallend is dat vooral onderzoeksteams uit Afrika, Azië, Zuid-Amerika en het Midden Oosten onderzoeksgegevens publiceren, terwijl Europa en Noord-Amerika, de westerse landen dus, achterblijven.
In feite is daar een politieke reden voor. Want hoewel vele landen voordelen zien van de farmaceutische manier om ziekten te behandelen, zien vooral universitaire wetenschappers uit de 2e en 3e wereld grote nadelen zoals: 

• De hoge prijs van farmaceutische medicijnen, 
• De beperkte beschikbaarheid door patenten, en 
• De waslijst aan bijwerkingen die farmaceutische producten met zich meedragen.

Geneesplanten hebben deze nadelen niet of vrijwel niet. Ze zijn goedkoop, prima lokaal voorradig, en ze hebben nauwelijks bijwerkingen. 

Dat zijn belangrijke redenen om geneesplanten steeds intensiever te onderzoeken.

Peul van kameelspoor, foto door Piet Grobler

Bauhinia thonningii beschermt de maagwand

Uit onderzoek van een medisch onderzoekscentrum van de Jazar universiteit uit Saoedi Arabië dat werd gepubliceerd in 2013 blijkt dat extracten van deze struik maagwandbeschermend zijn.

De extracten vertonen in een laboratoriumopstelling, en op proefdieren, een anti maagzweer werking. Onderzoekers noemen het een beschermende plant voor de maagwand.

Er zitten meerdere stoffen in die oxidatieve stress in de maag beschermen. 

De onderzoekers kunnen ook zien dat de plant niet giftig is voor de lever.

Waarom worden geneesplanten tegen maagzweer onderzocht?

De onderzoekers naar de maagwandbeschermende werking merken op dat de farmaceutische middelen cimetidine en ranitidine onder de meest verkochte medicijnen ter wereld vallen.

Ze hebben echter als nadeel dat ze niet langdurig kunnen worden gebruikt, wegens de vele nadelige gevolgen voor het lichaam. Dat is een belangrijke reden om onderzoek te doen naar planten die de maagwand beschermen en maagzweren voorkomen.
De genoemde synthetische middelen kunnen de opname en aanmaak van calcium, ijzer, magnesium en vitamine B12 verstoren.

Dat is een extra nadeel van deze medicatie. Daarnaast is het zo dat ze lang niet altijd effectief zijn in het genezen van een maagzweer, waarvoor ze eigenlijk bedoeld zijn. 

De onderzoekers zien bij elkaar opgeteld legio redenen om op zoek te gaan naar effectieve plantmedicijnen.

Natuurlijke antibiotica activiteit

Een onderzoeksteam met wetenschappers uit Kameroen, Duitsland en Turkije publiceerde in 2022 een studie waaruit blijkt dat de flavonoïde activiteit in deze genezende struik antibacteriële werking heeft.

Klebsiella pneumoniae en Staphylococcus aureus zijn twee bacteriesoorten die effectief door deze plant kunnen worden bestreden.

Dat is interessant omdat steeds meer synthetische antibiotica resistent wordt tegen deze bacteriën. Een bacterie is nog nooit resistent geworden tegen een natuurlijk antibioticum in de vorm van een geneesplant of medicinale voedingssoort.

Daarom onderzoeken mensen steeds vaker de natuurlijke antibiotica van het plantenrijk.

Foto van Piet Grobler, Kameelspoor langs de weg

Aanplant kameelspoor moet opgeschaald worden

Een Ethiopisch, universitair onderzoek uit 2022 meldt dat de zaden en peulen van de kameelspoor gezond zijn voor mens en dier. Het is van hoge voedingswaarde en kan als medicinaal voedsel allerlei aandoeningen voorkomen.
De Ethiopische onderzoekers pleiten ervoor dat deze boom wordt aangeplant. Ze brengen allerlei argumenten om dit gewas op te schalen.

Dit voedingsgewas verbetert niet alleen de bodem doordat zijn voedingsrijke bladeren de grond verrijken, maar ook de medicinale stoffen, voedingswaarde en sociaal-economische waarde voor de maatschappij, zo zien de onderzoekers, die zijn verbonden aan de universiteit van Mekele in Ethiopië.

Bronnen artikel kameelspoor

1. Maagwandbeschermend: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874113002924
   
2. Antibacterieel: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36175178/
   
3. Opschalen kameelspoor: https://link.springer.com/article/10.1007/s10457-021-00684-w
4. Alle foto's van Piet Grobler
5. Eerste foto: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bauhinia_thonningii02.jpg
6. Tweede foto: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bauhinia_thonningii01.jpg
7. Derde foto: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bauhinia_thonningii00.jpg