De Krachtige geneesplant Kousso

Latijnse naam: Hagenia abyssinica

Kousso is een mooie boom die het meest voorkomt op het hoogplateau in Ethiopië maar groeit eveneens in vele andere gebieden van Afrika. Ze groeit op een hoogte tussen de 1000 meter en 2500 meter boven zeespiegel. De boom wordt hooguit 20 meter hoog en de takken zijn maximaal zeven meter lang. De bloemen zijn eerst groen en kleuren daarna paars. Kousso is een uitstekend medicijn bij lintworm en bij slaapziekte veroorzaakt door de tseetseevlieg.

Algemene informatie

De bloemen van kousso zijn het enige medicinale deel van de boom. De plaatselijke bewoners hebben koussobloemen eeuwenlang gebruikt als middel bij lintworm. Deze werkzaamheid is door Europese ontdekkingsreizigers onderzocht.

Het blijkt dat de bloemen van kousso inderdaad goed werken tegen lintworm en dat ze inderdaad een verdrijvend middel vormen bij varkenslintworm, runderlintworm en brede lintworm. 

In Ethiopië werd er honing gekweekt van de bloemen van kousso. Ook deze honing is wormverdrijvend. In medische term is deze plant een helminticum; een wormverdrijvend middel.

Gebruik van kousso in Ethiopië

Botanische tekening Hagenia abyssinica.

In Ethiopië wordt kousso ´s morgens op een nuchtere maag ingenomen. Het is zeer bitter; zoals vrijwel alle wormdrijvende kruiden. Daarom wordt het gemengd met andere producten zoals gekookte rauwe melk, water, koffie of yoghurt hoewel de werking van kousso als wormdrijvend middel dan iets minder wordt. Verder kunnen sommige mensen er misselijk van worden.

Bittere producten stimuleren de gal en te veel bittere maaginhoud kan leiden tot misselijkheid. In Ethiopië eten ze brood van teffmeel om de misselijkheid tegen te gaan. Ook dit kan de effectiviteit van het medicijn kousso bloemen verminderen. Een overdosis van kousso kan leiden tot spierzwakte, vermoeidheid en flauw vallen.
Het bloemgedeelte van Hagenia abyssinica wordt gebruikt voor de behandeling van lintworm, wonden, epilepsie, hepatitis, seksueel overdraagbare aandoeningen en problemen met betrekking tot gal. Het wortelgedeelte wordt gebruikt voor de behandeling van ernstige buikpijn, buikpijn, keelziekte, kanker en het bladgedeelte wordt gebruikt om diarree, tyfus en hoest mee te behandelen.
Behalve bij ziekten van mensen wordt kousso in grote delen van Afrika ingezet bij verschillende ziekten die dieren die behoren tot de veestapel kunnen krijgen.

Verspreiding koussa

Vroeger, tot ver in de jaren 80 van de 20e eeuw, dacht men dat de koussoboom alleen in Ethiopië gevonden kon worden. Sommige schrijvers wisten nog wel te melden dat de boom in geheel Oost-Afrika voorkwam.

Nu weet men dat deze boom over het hele Afrikaanse continent verspreid is. Hij groeit in vrijwel geheel Afrika ten zuiden van de Sahara. ij is onder andere te vinden in Rwanda, Burundi, Zambia, Malawi, Tanzania, Democratische Republiek Kongo, Kenia en Soedan.

Bloemen van kousso

Naamgeving Hagenia abyssinica.

In de wetenschappen taxonomie en botanie gebruiken we Latijnse namen. Dat is om misverstanden te voorkomen. De Latijnse naam van kousso is Hagenia abyssinica. Een andere naam die zowel in het Nederlands wordt gebruikt als internationaal geldt is brayera. In 1823 schreef de Franse arts als één van de eersten Brayera een artikel over deze plant; naar hem is deze geneeskrachtige boom vernoemd.

Hagenia is een botanische familienaam die werd gegeven om de Duitse botanicus K.G. Hagen te eren. In het Engels wordt de boom ook wel African redwood genoemd. In plaats van kousso wordt ook wel kosso gebruikt.
Kousso werd rond begin 19e eeuw in cilinders naar Europa gebracht alwaar het bloemenpoeder werd opgelost in alcohol.

Foto van uiteinde van lintworm

Wat is lintworm en hoe ga je het tegen?

Lintworm is een worm die in de ingewanden van mensen groeit. Het zit voornamelijk in gerechten die zijn gemaakt van rauw vlees.

Vegetariërs hebben vrijwel nooit lintworm.

Patiënten met lintworm eten veel maar krijgen niet genoeg voedingsstoffen binnen; dat komt omdat de lintworm deze verorberd. Omdat het lichaam niet genoeg voedingsstoffen krijgt zal het middels een hongergevoel om nieuw voedsel vragen. Het kan daarom zijn dat mensen met lintworm dik worden.

De meeste bittere planten zijn eveneens wormverdrijvend. Door de bitterstoffen hecht de worm niet meer aan de darmwand. Hij laat dan los. 

Vervolgens is het van groot belang om een laxeermiddel te gebruiken; zodat de lintworm snel weer het lichaam verlaat, voordat hij zich weer kan aanhechten aan de wanden van de darm.

11 Feiten over lintworm en Kousso

Kousso

1. Een lintworm kan wel 17 meter lang worden en 25 jaar oud.
2. Wanhopige dieetzoekers willen nog wel eens zichzelf met opzet een lintworm geven door rauw vlees te eten. Deze dieetvorm is gevaarlijk.
3. Niet zelden is vlees is vervuild met dierenpoep; zo kan de lintworm in de mens komen. Dit komt door het industriële verwerkingsproces waarbij de darminhoud vermengd kan raken met de rest van het dode dierlichaam.
4. In heel de wereld kennen etnische groepen plantaardige middelen tegen lintworm.
5. Anno 2010 is 80% van de Ethiopiërs afhankelijk van natuurgeneeskunde. Deze doet overigens vaak niet onder voor de farmaceutische geneeskunde. Farmaceutische pillen hebben op een enkele uitzondering na veel meer bijwerkingen dan natuurgeneeskundige medicijnen.
6. Hout van de koussa wordt eveneens gebruikt als brandhout, meubelhout en bouwhout; hierdoor is deze boom met uitsterven bedreigd.
7. Vee, geiten en schapen worden eveneens behandeld met de bast en de bloemen van koussa om hun van wormen en andere inwendige dieren te ontdoen.
8. Vaak wordt koussa gedronken als thee maar het gedroogde poeder kan ook gemengd worden met honing of geprakte banaan.
9. Medicijnfabrikant Merck maakte in 1870 het eerste medicijn op basis van een stof in kousso, genaamd kosin.
10. De werking van kousso is vergelijkbaar met die van mannetjesvaren.
11. Te veel kousso is slecht voor het hart; het kan de dood veroorzaken.

Trypanosomiasis en Hagenia abyssinica.

De lintworm is een parasiet. Kousso is een sterk medicijn bij een andere parasitaire ziekte, namelijk: trypanosomiasis. 

Deze ziekte bestaan uit ééncellige parasieten die worden overgebracht door insecten. De slaapziekte, veroorzaakt door de tseetseevlieg, is een voorbeeld van trypanosomiasis.

In een Duits onderzoek werden Leonotis ocymifolia en kousso samen onderzocht met moringa; alle drie van oorsprong Afrikaanse planten. 

Deze drie planten samen blijken een uitstekende combinatie te zijn om trypanosomiasis te bestrijden.

Kousso boom in Afrika

Werking tegen diabetes bevestigd

Traditioneel wordt in Tanzania en Ethiopië kousso gebruikt tegen diabetes. Onderzoekers van de universiteit van Gondar in Ethiopië wilden graag weten of deze medicinale werking bevestigd kan worden. 

Men deed een onderzoek op muizen en zag dat verschillende biomarkers die in kaart brengen wat de mate van diabetes is verminderen als de muizen kousso werd gegeven.  
Een poeder van de bloemen werd als methanolextract bereid en gegeven aan muizen. 

Het blijkt dat dit bloemextract bloedsuikerspiegelregulerend werkt. De onderzoekers vermoeden dat de vermindering van oxidatieve stress dit heet veroorzaakt, samen met het stimuleren van het enzym amylase.

Men ziet eveneens een vermindering in bloedvetten, wat ook een goede biomarker is voor het genezen van diabetes. 

Al met al concludeert men dat de traditionele inzet van kousso tegen diabetes gerechtvaardigd wordt door hun wetenschappelijk onderzoek.

Wortel van kousso tegen kanker

Tekening van de bloemen van kousso

Onderzoek van een gecombineerd Chinees en Engels wetenschappelijk onderzoeksteam laat zien dat de wortel van kousso gebruikt kan worden als preventief middel tegen kanker.

Men ziet dat allerlei fenolen en flavonoïden tegen kanker werken, en dat quercetine de sterkste werking had.

Deze stoffen kunnen oxidatieve stress tegengaan die de grondoorzaak vormt van de vorming van tumors. Men zag dat hoe meer antioxidant stoffen in extracten zitten, hoe beter het werkt tegen de ontwikkeling van kankercellen.

Bronnen bij artikel over kousso

1. Boek: Richard le Strange, Kroniek der Geneeskruiden
2. Traditioneel gebruik in Ethiopië: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2928183/
3. http://en.wikipedia.org/wiki/Hagenia
4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3383206/
5. Werking tegen diabetes: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7293407/
6. Inzet bij dierziekten: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2928183/
7. Wortel van kousso tegen kanker: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7070924/
8. Illustraties en foto's: wikimedia commons
9. Foto bloemen door dwergenpaartje
10. Foto blad door Krzysztof Golik
11. Tekening door Franz Eugen Köhler, Köhler's Medizinal-Pflanzen in 1897
12. Foto lintworm: Mogana Das Murtey and Patchamuthu Ramasamy